Vốn không phải là người ham thích nấu ăn, khi xác định làm bảo mẫu cho Tút Tút mình đã xác định cho em ăn dặm là một việc mình cần chú ý cố gắng. Ưu điểm của mình có lẽ là ngay với việc ăn uống của bản thân mình cũng chú trọng việc ăn cân bằng chất, ăn đồ tươi mới nấu, tránh để thực phẩm tươi quá 2-3 ngày trong tủ lạnh, tránh để đồ ăn chín trong tủ lạnh quá 2 ngày, tránh mua nhiều, tránh nấu thừa để phải ăn đồ cũ. Mình cũng đang cố gắng áp dụng những nguyên tắc này trong việc chuẩn bị đồ ăn cho Tút Tút. Ngoài ra, mình quan niệm ăn uống là phải vui vẻ và cũng lấy đây làm một nguyên tắc trong việc cho em ăn dặm. Rất may là tháng đầu tiên ăn dặm của em đã trôi qua suôn sẻ.
Mình nghĩ việc quan trọng đầu tiên là phải xác định được hướng đi và có những kiến thức khoa học cơ bản chắc chắn để mình có thể chủ động trong việc lên kế hoạch, áp dụng, thử nghiệm, và điều chỉnh cho phù hợp với em bé cũng như với khả năng của chính mình và điều kiện gia đình. Ngoài ra, ở VN không mấy ai chăm trẻ một mình mà xung quanh thường có các bà, cô dì nào đó và có thể có người giúp việc. Mỗi người có một tập hợp các quan điểm và kinh nghiệm khác nhau, đôi khi đối lập nhau, về nuôi nấng một đứa trẻ, trong đó có việc cho ăn dặm như thế nào. Bên cạnh đó thì đôi khi báo chí lại đăng lên một bài, bạn bè những người đã có kinh nghiệm lại chia sẻ hoặc khuyên bảo nọ kia, không nhất thiết là đúng. Quan trọng nhất sẽ là mẹ em bé, rồi tới người chăm sóc trực tiếp nếu mẹ em còn phải đi làm.
Nhà mình (tức là thực ra là mẹ Tút Tút và mình là bảo mẫu xịn sò của em) thống nhất làm theo cuốn sách Ăn dặm kiểu Nhật của hai tác giả Tsutsumi Chiharu và Niihara Keiko. Một là vì cuốn sách được viết rõ ràng, dễ hiểu, nghe chừng rất khoa học và hợp lý. Hai là nhà mình có biết một em bé được mẹ cho ăn dặm theo phương pháp này thấy em ăn rất giỏi và vui vẻ, khác với không ít các em bé khác ăn uống miễn cưỡng, thậm chí là sợ ăn hoặc không biết ăn vì không được tập ăn dần dần. Ngoài ra, giữa nhiều luồng thông tin không phải cái nào cũng đúng, mình thà tin vào một tiến sĩ dinh dưỡng và sức khỏe của Nhật hơn là những nguồn thông tin khác. Dĩ nhiên không phải ai cũng hoàn toàn đúng nhưng mình không lan man chuyện đó ở đây.
Dưới đây là một số kinh nghiệm mình muốn ghi chép lại từ tháng đầu ăn dặm của em Tút Tút theo phương pháp này.
Khởi đầu
Tút Tút bắt đầu ăn dặm từ 5 tháng rưỡi, có thể hơi muộn một chút so với khả năng của em, một phần vì ban đầu mình hiểu nhầm là em phải ngồi vững mới bắt đầu ăn dặm (thực ra có người lớn đỡ mà em ngồi được là bắt đầu thử ăn dặm được). Hai nữa là liên quan đến thời gian mẹ Tút Tút đi làm trở lại và mình bắt đầu “tiếp quản” em. Tuần đầu tiên mình trông em, tuy có bị bà giục cho em ăn dặm nhưng mình vẫn kệ vì lúc đó mình còn chưa sẵn sàng, chưa nghiên cứu được kỹ vì vừa dứt được công việc cũ mà vẫn còn một ít nợ nần. Mẹ em thì không giục như bà, chỉ bảo bác cố gắng cho em bắt đầu sớm.
Như đã nói, mình vốn không thích nấu nướng, nhất là các món phức tạp, nên cuốn sách đã giải tỏa được lo lắng của mình khi hướng dẫn rằng ăn dặm chỉ cần bắt đầu bằng một thìa cháo. Mình đã bắt đầu đúng như vậy. Thậm chí nguyên tuần đầu mỗi ngày mình chỉ cho Tút Tút ăn một bữa cháo trắng để cả hai bắt đầu làm quen. Với mình là để quen với việc nấu tí xíu bằng nồi nhỏ, chỉnh bếp, chỉnh nước, rây cháo… cũng như việc bố trí thời gian nấu ăn theo nhịp sinh hoạt của em. Với Tút Tút mình quan sát những phản ứng của em khi làm quen với ghế ăn, ăn, nuốt, lượng ăn phù hợp, có bị trớ không, có ảnh hưởng đến cữ sữa không, ị có bình thường không… Mặc dù ngay từ đầu em đã rất hợp tác, không gây khó khăn gì nhưng mình vẫn nghĩ là chính nhờ những quan sát đó mà sau này khi em bắt đầu có phản ứng không tích cực mình đã biết xử lý cho thích hợp.
Ngoài ra, cuốn sách cũng cho biết trước 9 tháng trẻ vẫn lấy dinh dưỡng chính từ sữa mẹ hoặc sữa công thức nên mục đích chính của ăn dặm chỉ là giới thiệu thức ăn và tăng dần độ thô của thức ăn để trẻ tập nhai thôi, còn lượng ăn và dinh dưỡng chưa cần phải quá chú trọng. Điều này cũng giúp mình không bị áp lực ở bước khởi đầu. Nhất là sau này khi bắt đầu có những lời khuyên cho em ăn cái này đi, cho thêm cái kia đi, tăng lượng lên, v.v., mình lại thấy may mắn vì đã có một quyển sách tốt để đọc để có đủ kiến thức cơ bản để biết mình cần làm gì, mình nên nghe các lời khuyên đến đâu.
Chuẩn bị đồ ăn
Vì dinh dưỡng và lượng với em lúc này chưa quan trọng nên mình nấu tí tí cho em ăn từng bữa. Thường nấu xong là ăn ngay (mình thường làm trong lúc em ngủ giấc ngắn buổi sáng), chỉ 1-2 lần nấu xong em chưa ăn ngay mà lui lại 2 tiếng gì đó. Việc nấu như thế này dĩ nhiên là tốn công, tốn của, tốn thời gian, tốn điện nước hơn là nấu một lần hoặc sơ chế sẵn rồi chia ra để tủ lạnh ăn vài bữa nhưng dĩ nhiên là đồ ăn sẽ tươi ngon hơn.
Hiện nay em chỉ ăn 1-2 bữa một ngày, nếu 2 bữa thường là một bữa cháo với gì đó, một bữa hoa quả chứ không phải một bữa đầy đủ nên mình vẫn đang làm đồ ăn theo cách tốn đủ thứ như thế này. Sau này khi em tăng lên ăn 2-3 bữa một ngày với lượng nhiều hơn, mỗi bữa cũng đủ chất hơn thì mình sẽ thay đổi cách chuẩn bị vì khi đó sẽ không có nhiều thời gian nữa. Hy vọng lúc đó vẫn viết blog đều để kể chuyện.
Về chế biến mình sử dụng bộ dụng cụ theo sách hướng dẫn để nghiền, mài, rây thì không thấy khó khăn gì. Chủ yếu là nghiền và rây, chỉ mới táo là mài rồi rây. Chuối thì bỏ lõi đi không thì rây rất mệt mà bị lẫn hạt nữa. Riêng cháo mình rây 2 lần, các thứ khác chỉ rây 1 lần. Nếu cháo trộn rau thì mình rây cháo 1 lần rồi cho rau đã luộc mềm vào dằm nát và trộn đều trước khi rây cả hỗn hợp. Hơi bất tiện chút khi bắt đầu làm nhiều món là cái rây chỉ có một nên làm xong một món phải đi rửa sạch để làm tiếp món nữa.
Nói chung kỳ cạch chuẩn bị các món ăn cho Tút Tút, dù rất đơn giản nhưng nó như một chỗ để mình trút cái tình yêu của mình cho em vào đấy. Mài mài rây rây cũng thấy hạnh phúc. Thật ra bản thân mình vốn thích những công việc thủ công nho nhỏ nên việc chuẩn bị đồ ăn cho em như này (thay vì xay máy chẳng hạn) mình thấy vui vẻ, thi thoảng thấy giống chơi đồ hàng ngày bé.
Món ăn
Mình theo hướng dẫn của sách làm từng món đơn giản, từ 1 nguyên liệu rồi tới giờ bắt đầu sang 2 nguyên liệu. Bắt đầu với cháo, rồi tới củ quả (bí đỏ, cà rốt, củ cải), rồi tới hoa quả (táo, chuối), rồi tới khoai tây, rau xanh (cải, ngót). Cháo thì duy trì hàng ngày. Ban đầu cháo riêng, rau củ quả riêng, sau mới trộn lẫn rau củ vào cháo. Hoa quả ban đầu cũng ăn riêng, tới hôm qua và hôm nay mới bắt đầu sang 2 nguyên liệu như táo + cà rốt, nước cam + cà rốt.
Chất đạm thì nhẽ theo sách là chưa được ăn lòng đỏ trứng đâu nhưng bác sĩ bảo cho em ăn thử xem có dị ứng không thì mới tiêm cúm gà nên mình có làm cháo trộn lòng đỏ trứng cho em ăn (có trên ảnh), thấy cũng không có vấn đề gì. Theo sách thì tuần 3-4 bắt đầu ăn cá thịt trắng được rồi nhưng mình lười chưa làm cho em ăn thôi.
Ai chăm có thể đổi món mới cho em mỗi ngày, còn mình có những món ban đầu mình cho em ăn 2 ngày liên tiếp, sau này mới đổi món mới mỗi ngày, hoặc lặp lại một món cũ.
Mình thấy cứ làm các món dần dần 1-2-3 nguyên liệu thì dễ làm, không bị áp lực, nhất là với những người không giỏi nấu ăn. Trong sách có nhiều công thức từ đơn giản đến cầu kỳ hơn, chắc sẽ phù hợp với nhiều người với độ ham thích nấu nướng khác nhau, và cũng gợi mở với những người không giỏi tự sáng tạo.
Cho em ăn
Mình nghĩ chuẩn bị đồ ăn cho em ok rồi mà cho em ăn không đúng lúc, đúng cách thì có thể em cũng không vui vẻ ăn hoặc từ chối ăn. Thường mình cho em ăn dặm vào giữa 2 bữa sữa, để tránh em no bụng sẽ không hào hứng ăn như trong sách hướng dẫn. Một lần làm muộn để em ăn dặm vào lúc em đã quá đói thì ăn dặm tí một từng thìa cũng không còn hấp dẫn nữa, em không chịu ăn, mình đã phải cho em ăn sữa trước để giải quyết cái bụng đói. Ăn sữa xong mình lại thử cho em ăn thức ăn thì lúc này em lại chịu ăn ngon lành. Một lần khác mình quên kiểm tra bỉm, em đã ị mà không biết, thì cho em ngồi vào ghế ăn em cũng giãy ra.
Tút Tút luôn ngồi ghế ăn khi ăn dặm. Nhưng mình thấy em không chịu được ngồi ghế lâu, nên không cho em ngồi vào ghế quá sớm (ngồi vào nghĩa là bắt đầu ăn luôn) và khi em bắt đầu khó chịu mình giải thoát cho em ngay, chuyển qua cho ngồi lên đùi mình, khi đó em lại chịu ăn tiếp.
Dạo này bắt đầu có một khó khăn là em đang ở giai đoạn để ý và khám phá mọi thứ xung quanh nên khi ngồi vào ghế em dễ mất tập trung vì mải nghiên cứu dây bảo hiểm của ghế hoặc tay ghế hoặc cái yếm của em. Mình vẫn đang cố gắng làm em khi ăn tập trung vào việc ăn, không tạo thói quen vừa ăn vừa chơi, trước mắt bằng cách tránh để những thứ dễ thu hút sự chú ý của em xung quanh khi em ăn, không mặc cho em mấy cái yếm màu mè bắt mắt lol.
Cũng có thể thỉnh thoảng mình sẽ cho em chơi đồ ăn một lúc. Tuy không nghiên cứu kỹ về ăn dặm tự chỉ huy nhưng mình đã một vài lần cho em chơi với miếng đồ ăn to, nhưng phải cứng chút (ví dụ như táo) để đảm bảo em không gặm gặm ra được một miếng nhỏ dễ hóc chết.
Khi đút cho em ăn, ngoài việc nói chuyện với em để “rào trước”, bao giờ mình cũng đặt thìa dừng ở môi em để em chủ động há miệng ra thì mình mới đút, để quan sát phản ứng của em, xem em có thích ăn không, với cả để em sẵn sàng ăn thì mới ăn. Ăn như này thì hơi chậm, dẫn tới em có thể phải ngồi lâu khó chịu, nhất là khi ăn tăng món hoặc tăng lượng, sau này sẽ lại phải tùy cơ ứng biến.
Em thích hay không thích?
Trong các món mình đã cho Tút Tút thử em không từ chối món nào, khi ăn thì hay cười mà mình nghi là do ham vui nhiều hơn là ham ăn, nhưng mình thấy có một số món em tỏ ra thích hơn hẳn so với các món khác. Biểu hiện là khi nuốt hết em lại tự chủ động há miệng đòi ăn tiếp, hoặc khi ăn nếu đồ ăn trào ra chút dính ở môi em sẽ đưa lưỡi ra liếm vào ăn nốt (một số món thì dính mép em cũng kệ).
Việc cho em ăn một món nhiều hơn một lần có thể giúp kiểm chứng lại xem món đó em có thích hoặc không thích thật không. (Mỗi ngày một món mới cũng chưa hẳn đã hay nhỉ?) Như sách có viết thì có món em không thích sau đó vài ngày có thể thử lại.
Đến giờ thì Tút Tút chưa tỏ ra không thích món nào, nhưng từ đầu mình đã xác định tâm lý thoải mái nếu có bị em chê đồ ăn. Vì suy từ người lớn ra, rõ ràng có những món mình không thích ăn, thì trẻ con cũng vậy, sao cứ phải bắt nó ăn nếu nó không thích. Hai nữa là như đã viết ở trên, nếu em tỏ ra không thích thì chưa hẳn đã do đồ ăn, mà có khi do mình làm gì đó sai sai, hoặc đơn giản em bị mệt, hoặc như sách nói là lần đầu có thể không thích, sau này có khi vẫn ăn. Ba nữa là có khi do chế biến, nguyên liệu đó sau này mình có thể chế biến theo kiểu khác có khi em lại ăn chẳng hạn.
Tóm lại là dù với bất cứ lý do gì, em mà chê mình sẽ không vì tiếc cái công chuẩn bị hay sợ em thiếu chất gì gì đó mà ép em ăn. Mình sẽ xem lại các yếu tố ảnh hưởng, rồi thử chế biến kiểu khác. Kể cả khi thử đủ cách rồi mà em vẫn chê thì đơn giản là em không thích cái nguyên liệu đó, cũng là chuyện hoàn toàn bình thường.
Chụp ảnh sống ảo
Ban đầu mình cũng chỉ chụp chơi vài cái, nhưng rồi lòng yêu cái đẹp nổi lên, cộng với thói quen thích thu thập dữ liệu, mình đã bắt đầu bày biện để chụp ảnh món ăn. Vì đang ở giai đoạn nghiền mịn đồ ăn cho em nên chụp ảnh thành phẩm cuối cùng nhiều khi nhìn cũng chả biết món gì nên mình bắt đầu trang trí bằng nguyên liệu trước khi chế biến để chụp cùng. Thôi thì kiêm thêm chân food stylist cho Tút Tút.
Ngoài chụp đồ ăn thì mình cũng chụp Tút Tút khi ăn, chủ yếu là chụp cái mồm lem nhem, những lúc em cười tít mắt khi ăn và những biểu cảm khác của em, hoặc lúc em nghịch và gặm đồ ăn. Rồi rảnh rảnh mình ghép ảnh gửi cho bố mẹ, ông bà em chiêm ngưỡng ông con/cháu giai ăn dặm ở nhà như nào. Toàn ảnh tuyển, có khi chụp 10 cái mới được 1 cái kute, nên dĩ nhiên ảo tung chảo luôn.
Nói chung đây cũng là một trò vui mới. Chỉ có điều phải có thời gian. Có những khi em đã quấy rồi phải cho ăn ngay thì chẳng kịp chụp choẹt gì. Rồi thỉnh thoảng ăn nhẩn nha còn tranh thủ chụp khi em đang ăn, hoặc khi có bà cho em ăn thì mình tranh thủ chụp, nhưng không phải lúc nào cũng làm được.
Vậy đó, tháng đầu ăn dặm của em Tút Tút cơ bản là vậy. Đầu xuôi không biết đuôi có lọt không. Chặng đường sắp tới sẽ thử thách hơn đối với mình, nhưng cứ xác định kiên trì theo cuốn sách đã chọn và làm theo sức của mình, hy vọng hai bác cháu lại tiếp tục cùng nhau khám phá thêm những món ăn mới và những niềm vui mới.
